مهندسی معکوس

مقدمه

معادل مهندسی معکوس در انگلیسی: Reverse Engineering می شود که به علمی گفته می‌شود که از جواب به سؤال می‌رسند و در واقع فرایند کشف اصول طراحی یک دستگاه، قطعه یا یک سیستم می‌باشد. که از طریق تجزیه ، تحلیل و بررسی ساختار و عملکرد آن حاصل می‌شود. در اکثر مواقع موضوع مهندسی معکوس در حوزه صنعت معمولا بررسی یک دستگاه مکانیکی می‌باشد. که بدون داشتن دانش قبلی و تنها با جداسازی اجزا و تجزیه و تحلیل شیوه عملکرد آن، سعی در ایجاد یک نمونه جدید از آن می‌گردد. مهندسی معکوس به‌طور عمده در استفاده‌های تجاری و نظامی به کار می‌رود. و هدف آن استنباط شاخصهای طراحی یک محصول موجود بدون داشتن دانش کافی در زمینه تولید آن محصول و فقط با طی کردن فرایند معکوس و به‌کارگیری تکنیک‌های مشابه می‌باشد.

 

 

نگرشی به رویکرد مهندسی معکوس:

در هیچ عصری بشر به این اندازه دچار چالشهای ناشی از تغییر و تحوالت زندگی بشری نبوده است. و در این میان مهندسی معکوس روشی آگاهانه و خردمندانه جهت دستیابی به فناوری برتر رشد و توسعه می باشد.

این رویکرد روشی منطقی ، منظم و نظام مند برای تعیین میزان کمبود اطلاعات فنی به منظور پشتیبانی از تولید یک محصول و انجام یک کار تیمی منسجم برای تکمیل این اطلاعات است.

لذا تشکیل گروه های کارشناسی ماهر ومتخصص ضروری است که این گروه ها میبایست  به وسیله تجهیزات و دستگاه های پیشرفته و دقیق آزمایشگاهی به همراه مدیریت و سازماندهی مناسب با استفاده از روش های گوناگون، نقشه های طراحی، مشخصات و استانداردهای محصول را به دست آورند.

و با این روش محصولی تولید نمایند که کمترین تفاوت را با مشخصات محصول الگو و اصلی داشته باشد.

 

 

تاریخچه مهندسی معکوس

استفاده از روش مهندسی معکوس از قرن ها پیش رایج بوده و در دهه های اخیر ترویج جهانی یافته است. در تحقیقات سال های اخیر که از مبحث مهندسی معکوس به عنوان مجموعه ای از روش ها برای کسب دانش فنی و علمی بر اساس مطالعه محصول اشاره شده است که این محصول قادر است به دو شکل نرم افزاری و سخت افزاری باشد.

که در سال های اخیر تحقیقات در زمینه مهندسی معکوس نرم افزار بیشتر دیده شده است. ژاپن از جمله کشور هایی است که با استفاده از همین روش و الگو توانسته خال فناوری بین خود و کشورهای پیشرفته صنعتی را پر کند.

 

 

 

تعاریف مهندسی معکوس

مهندسی معکوس فرآیند کشف و یافتن مشخصات و اطلاعات ناشناخته یک سیستم سخت افزار یا نرم افزار موجود است. نوعی فرآیند بررسی سخت افزاری می دانند که از طریق آن می توانند به رموز طراحی و فرآیندهای ساخت نمونه مشابه پی ببرد.

در مهندسی معكوس هدف، تولید محصولی جدید (دارای تكنولوژی خاص) با استفاده از محصولی است كه پیش از آن تولید شده است. بدان معنی كه از روی مشخصه ها و ویژگی های  اصلی و مهندسی محصول موجود به داده ها و اطلاعات اولیه مهندسی می رسیم.

توجه داشته باشید مهندسی معكوس با الگو برداری از محصولات دارای تفاوت بسیاری است . مهندسی معكوس، محصولی جدیدی را تولید می كند، محصولی كه تاكنون وجود نداشته است.

محصولی كه می توان آن را تكنولوژی برتری دانست و فقط و فقط از محصول اولیه به عنوان الگو و برای صرفه جویی در سرمایه ها (اعم از مالی ، زمانی، نیروی انسانی و … خصوصاً هزینه های كسب و شناسایی بازار) استفاده می شود.

 

 

انواع روش های کپی سازی:

هدف اصلی روش های کپی سازی این است که به کمک این روش با کمترین هزینه بتوان محصولی را تولید کرد که جانشین محصول اصلی شود. و مشابه آن عمل نماید. چنین محصولی برای رقابت در بازار باید از کیفیت بالایی برخوردار باشد . در غیر این صورت محکوم به شکست است.

۱-کپی سازی بدون تغییر: در این روش با توجه به مسائل حق مالکیت صنعتی، کپی سازی محصولات با دشواری هایی روبه رو می باشد و بزرگترین چالش آن این است که شرکت سازنده اصلی میتواند از گروه کپی بردار شکایت کند.

۲-کپی سازی با تغییرات جزئی.

 

 

 

انواع روش های مهندسی معکوس:

حسب نیاز به میزان دانش فنی، انواع روش های مهندسی معکوس به صورت زیر طبقه بندی می گردد:

• روش مهندسی معکوس با استفاده از مکانیسم های طبیعی(بیونیک).
• روش مهندسی معکوس از روی نمونه محصوالت جدید(تکنونیک).
• روش مهندسی معکوس در روند انتقال فناوری به صورت.
• SKD روش مهندسی معکوس از روی کارخانه تولید کننده محصول الگو.
• روش مهندسی معکوس در تعمیرات و بازسازی محصول.
• روش مهندسی معکوس در طراحی و ساخت محصولات مکانیکی..

 

• روش مهندسی معکوس با استفاده از مکانیسم های طبیعی(بیونیک)

بیونیک علم فناوری الگو گرفته از مکانیزم موجودات زنده است. به عبارت دیگر هنر به کارگیری دانش سیستم های زنده برای حل مسائل فنی است. آنچه در اینجا از اهمیت ویژه ای برخوردار است این است که تکامل، امروزه موجب پیدایش مکانیسم هایی شده است که می توان از روی آنها نسخه برداری کرد اما باید فرآیند تکامل را بررسی و مطالعه نمود. و آن را به دقت تحلیل کرد و تقلید کورکورانه صورت نگیرد.

برای مثال می توان به ساخت زیردریایی ها که در طراحی جدار سطح بیرونی آنها از سیستم پوستی دلفین الهام گرفته شده است اشاره کرد.

 

• روش مهندسی معکوس از روی نمونه محصوالت جدید(تکنونیک)

در این روش بر اساس نمونه ای از محصول که در دسترس ما قرار می گیرد. دانش فنی ساخت، مونتاژ، تست و کنترل کیفیت محصول به دست می آید و سپس محصول ساخته می شود.

 

• روش مهندسی معکوس در روند انتقال فناوری به صورتSKD:

در این روش کشور گیرنده فناوری با استفاده از مراحل ساخت SKD و CKDسعی در دریافت اطلاعات دارد. در روش SKD محصول به تعداد معینی از زیر مجموعه ها تقسیم می شود. و کلیه دستگاه ها و تجهیزات لازم برای مونتاژ و ساخت و کنترل کیفیت زیر مجموعه ها و قطعات جانبی به همراه آموزش های مورد نیاز متخصصان دهنده فناوری در اختیار گیرنده قرار می گیرد سپس خط مونتاژ نهایی محصول نصب و راه اندازی می شود.

در روش CKD محصول طبق توافق خریدار و فروشنده به تعداد معینی از قطعات تقسیم می شود و با همان شرایط روش قبل نصب و راه اندازی می شود. در این روش معموال انگیزه های خریداران و فروشندگان متفاوت است،

به طوری که گیرنده فناوری بدون تاخیر زمانی، هزینه زیاد و تحمل ریسک در تحقیق و توسعه می خواهد. به آن دست یابد اما دهنده فناوری سعی در حذف رقیبان جدید، حفاظت از اطلاعات محرمانه و شهرت و اعتبار محصول خود دارد.

 

• روش مهندسی معکوس از روی کارخانه تولید کننده محصول الگو:

در مواردی که محصول به همراه کارخانه تولید کننده آن موجود است. ولی به علل گوناگون از قبیل افزایش تقاضای محصول، عدم دسترسی به اطاعات و دانش فنی طراحی و ساخت. و راه اندازی کارخانه نیاز به اجرای فرآیند مهندسی معکوس مشاهده می شود. که به کارگیری این فرآیند از روی کارخانه تولید کننده محصول، الگوی چاره سازی است.

 

• روش مهندسی معکوس در تعمیرات و بازسازی محصول:

وجود تعدادی از محصولات مورد نظر در دست مصرف کنندگان، زمینه لازم را فراهم می آورد. تا فرآیند مهندسی معکوس دست به بازسازی قطعات محصولات معیوب بزند. به علت عدم رعایت ضوابط حمل و نقل، انبارداری و شرایط نگهداری، این محصولات در اثر بروز اتفاقات مختلف دچار آسیب دیدگی می شوند.

 

• روش مهندسی معکوس در طراحی و ساخت محصوالت مکانیکی:

در حوزه مهندسی مکانیک، روش مهندسی معکوس در ۴ شاخه اصلی زیر توسعه زیادی یافته است:

– روش مهندسی معکوس به عنوان یک فرآیند تولید محصول.

– روش مهندسی معکوس قطعه یا مجموعه ای از قطعات.

–  روش تولید الگوی CAD.

–  روش مستقیم از روی قطعه.